Martin Hofman
Te laat bezwaar: meer ruimte voor persoonlijke omstandigheden
26 nov 2025
Te laat, maar toch op tijd. Hoogste bestuursrechter geeft meer ruimte voor verschoonbare termijnoverschrijding.
Schoolbesturen en samenwerkingsverbanden hebben op verschillende manieren te maken met voor bezwaar en beroep vatbare besluiten in de zin van de Algemene wet bestuursrecht (Awb). Zij ontvangen immers aan de lopende band beslissingen van overheidsorganen, bijvoorbeeld over bekostiging of over onderwijshuisvesting. En schoolbesturen en samenwerkingsverbanden versturen zelf ook officiële beslissingen. Beslissingen van openbare scholen over toelating, schorsing en verwijdering van leerlingen zijn immers Awb-beslissingen waartegen bezwaar en beroep openstaan. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor beslissingen van samenwerkingsverbanden over het al dan niet toekennen van een toelaatbaarheidsverklaring.
De spelregels: termijnen in het bestuursrecht
Aan het instellen van rechtsmiddelen is in het bestuursrecht een harde termijn verbonden, meestal zes weken. Te laat is in de regel écht te laat: het bestuursorgaan hoeft het bezwaar dan niet meer inhoudelijk te behandelen. Maar recente rechtspraak laat zien dat bij deze beoordeling de menselijke maat een steeds grotere rol begint te spelen.
In een nieuwe uitspraak van 12 november 2025 bevestigt de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (ABRvS) dat persoonlijke omstandigheden een geldige reden kunnen zijn om een te laat ingediend bezwaar- of beroepschrift tóch te accepteren. De Afdeling sluit daarmee aan bij een aantal richtinggevende uitspraken van de grote kamer van het College van Beroep voor het bedrijfsleven van januari 2024, waarin is gekozen voor een contextuele aanpak, per geval te beoordelen.
Er was sprake van een samenstel van factoren in het tijdsverloop dat maakte dat de termijnoverschrijding niet aan de vrouw kon worden toegerekend.
Wat speelde er?
In deze zaak ging het om een gedupeerde van de toeslagenaffaire. Zij had de minister verzocht om haar schulden over te nemen op grond van de Wet hersteloperatie toeslagen. De minister weigerde dat bij besluit van 27 juni 2022. Tegen dit besluit stond gedurende zes weken bezwaar open. De vrouw had deze termijn laten verlopen en maakte uiteindelijk pas bezwaar op 22 februari 2023, ruim na het einde van de bezwaartermijn. Dit werd veroorzaakt door mentale problemen, waardoor de vrouw haar eigen belangen niet goed kon behartigen. Toen zij zich bewust werd van de beslissing van de minister, heeft zij haar advocaat geïnformeerd en daarna is meteen schriftelijk bezwaar gemaakt.
Oordeel ABRvS
De Afdeling oordeelt dat hier sprake was van ‘een samenstel van factoren in het tijdsverloop’ dat maakte dat de termijnoverschrijding niet aan de vrouw kon worden toegerekend. Haar bezwaar moest dus wél worden behandeld; de minister wordt opgedragen om dat alsnog te doen. De bijzondere omstandigheden wogen in dit geval zwaar genoeg om van de strikte termijnregel af te wijken.
Termijnen blijven belangrijk, maar er is nu méér ruimte voor een genuanceerde beoordeling.
Les voor de praktijk: kijk breder dan de kalender
Deze uitspraak onderstreept dat bestuursorganen en rechters meer dan voorheen gevoelig moeten zijn voor persoonlijke omstandigheden zoals ziekte, psychisch onvermogen of ingrijpende privésituaties. Ook externe factoren die stress of overbelasting veroorzaken kunnen een rol spelen.
Termijnen blijven belangrijk, maar er is nu dus méér ruimte voor een genuanceerde beoordeling. Als een bestuursrechtelijk rechtsmiddel te laat wordt ingesteld, is het van belang om niet alleen te kijken naar de duur van de overschrijding, maar ook naar de context, bijvoorbeeld: i) zijn er medische of psychische problemen, ii) spelen er turbulente privéomstandigheden of iii) is de bezwaarmaker tijdelijk niet in staat geweest om zijn belangen te behartigen?
Ga dus vooral zorgvuldig om met bezwaarschriften die te laat zijn ingediend. Weeg de omstandigheden, leg bevindingen goed vast en wees alert op signalen dat de bezwaarmaker tijdelijk niet in staat was om tijdig te reageren. Deze uitspraak bevestigt dat een mensgerichte benadering niet alleen redelijk is, maar ook juridisch steeds meer steun vindt. Met dank aan – opnieuw - de toeslagenaffaire.
Daarbij blijft het natuurlijk wel belangrijk om een zekere begrenzing aan te brengen. Soms lijkt het erop dat binnen het bestuursrecht inmiddels nogal wordt doorgeschoten richting een benadering waarin alleen nog de burger centraal staat. Termijnen zijn er echter niet voor niets en horen in principe gehandhaafd te worden. Zij zorgen voor een zekere ordening en dienen een hoger doel, namelijk de rechtszekerheid.
Link: https://www.raadvanstate.nl/uitspraken/@154660/202403130-1-a2/
