De mogelijkheid om toezicht te houden op het onderwijs is geregeld in de Wet op het onderwijstoezicht (Wot). De huidige Wot onderscheidt twee specifieke taken die door de Inspectie van het Onderwijs worden verricht. Enerzijds het beoordelen en bevorderen van de kwaliteit van het onderwijs en anderzijds het beoordelen en bevorderen van de naleving van de bij of krachtens een Onderwijswet gegeven voorschriften.

Voor wat betreft de kwaliteitsaspecten moet een onderscheid worden aangebracht tussen de basiskwaliteit en de kwaliteit in algemene zin. De basiskwaliteit is gebaseerd op de wettelijke deugdelijkheidseisen die de minimumkwaliteit van het onderwijs waarborgt en die bij niet naleven tot sancties leiden. Het betreffen eisen gebaseerd op de onderwijswetten. De kwaliteit in algemene zin daarentegen is de aanvullende kwaliteit aan de basiskwaliteit. Hieronder vallen alle inspanningen van de Inspectie die worden verricht om het onderwijs te bevorderen.
Het niet naleven van deze algemene kwaliteitscriteria kan dus niet tot een sanctie leiden[ii].[iii].

In het nieuwe artikel 3 Wot wordt het onderscheid gemaakt tussen het toezien op de naleving van de bij of krachtens een Onderwijswet gegeven voorschriften (hetgeen tot een sanctie kan leiden) en het bevorderen van de ontwikkeling van een aantal kwaliteitsaspecten (hetgeen niet tot een sanctie kan leiden). Hiermee trachten de initiatiefnemers de controlerende taak en de kwaliteitsbevorderende taak nadrukkelijk uit elkaar te halen.

Het nieuwe toezicht is inmiddels ook vastgelegd in een nieuw onderzoekskader van de Inspectie voor het funderend en middelbaar onderwijs. In dit onderzoekskader maakt de Inspectie overeenkomstig de wetswijziging een duidelijk onderscheid tussen de deugdelijkheidseisen en eigen aspecten van kwaliteit van bestuur en scholen. Het onderzoekskader is van kracht per
1 augustus 2017.

Op 6 juni 2017 en 22 juni 2017 organiseert het Onderwijskantoor een tweetal lunchlezingen waar de Wet Bisschop uitgebreid aan bod komt.

[i] Wet van 8 april 2016 tot wijziging van de Wet op het primair onderwijs, de Wet primair onderwijs BES, de Wet op de expertisecentra, de Wet op het voortgezet onderwijs, de Wet voortgezet onderwijs BES en de Wet op het onderwijstoezicht in verband met een doeltreffender regeling van het onderwijstoezicht.

[ii] Tweede Kamer, 2013-2014, 33862, nr. 3, pag. 14

[iii] Tweede Kamer, 2000–2001, 27 783, nr. 3, pag. 14