Een toelaatbaarheidsverklaring is nodig om een leerling, die een grotere ondersteuningsbehoefte heeft dan het regulier onderwijs kan bieden, tot het gespecialiseerd onderwijs toe te laten. Uit eerder onderzoek in opdracht van OCW door onderzoeksbureau Sardes uit september 2024 was gebleken dat zowel de samenwerkingsverbanden passend onderwijs als scholen hoge administratieve lasten ervaren. Een voorbeeld hiervan is dat een toelaatbaarheidsverklaring vaak wordt afgegeven voor een beperkte duur. Op zichzelf niet onlogisch want het is mogelijk, en dat gebeurt in de praktijk ook, dat leerlingen weer terugkeren naar regulier onderwijs. De meerderheid van de leerlingen blijft echter op het gespecialiseerd onderwijs. Met de aanvraag voor een verlengde toelaatbaarheidsverklaring dient opnieuw door twee onafhankelijke deskundigen beoordeeld te worden of het gespecialiseerd onderwijs nog steeds voorliggend is, maar veelal volgt een automatische verlenging van de toelaatbaarheidsverklaring.

Ook laat het onderzoek zien dat de beoordeling van de aanvraag van een toelaatbaarheidsverklaring door de door de wetgever voorgeschreven twee onafhankelijk deskundigen vrijwel nooit tot een ander oordeel leidt dan het oordeel van de aanvragende school. Dit heeft geleid tot het voornemen om het onafhankelijk deskundigenadvies bij de afgifte van de toelaatbaarheidsverklaringen te schrappen alsook de verplichting om de toelaatbaarheidsverklaringen voor een langere duur op te leggen dan de huidige minimumduur van één schooljaar. Verder hanteren samenwerkingsverbanden niet altijd dezelfde procedures en werken scholen met verschillende ICT-systemen die niet altijd op elkaar aansluiten.

Op verzoek van OCW heeft een ander onderzoeksbureau (NijkampConsult) naar de belangrijkste bevindingen in het rapport van Sardes gekeken en naar aanleiding daarvan in november 2024 een aantal opties en scenario’s voorgesteld om de toegang tot het gespecialiseerd onderwijs anders te organiseren, waaronder het rechtstreeks bekostigen van het gespecialiseerd onderwijs. De staatssecretaris geeft in de kamerbrief aan de opties te gaan beoordelen op wenselijkheid, uitvoerbaarheid, nut en noodzaak en hier uiterlijk voor de zomer van 2026 op terug te komen.

Dit alles past moet ertoe bijdragen dat een van de zeven doelen van passend onderwijs, te weten het hebben acceptabele administratieve belasting, bereikt gaat worden.

Voor een overzicht van de voortgang en andere verbeterpunten, verwijzen wij u naar de vierde voortgangsrapportage passend onderwijs, april 2025.